Wstęp
Jak przygarnąć dzieci z Ukrainy i pomóc im rozpocząć nowy rozdział? To pytanie zyskuje na znaczeniu, biorąc pod uwagę, że obecnie w Polsce niemal 1 milion obywateli Ukrainy objętych jest ochroną czasową, a około połowa z nich to dzieci[1]. Najważniejszymi krokami są: zapewnienie legalnego pobytu, uzyskanie numeru PESEL, dostęp do edukacji oraz systemowe i psychologiczne wsparcie integracyjne. Poniżej przedstawiono kluczowe etapy i mechanizmy niezbędne dla efektywnej pomocy i rzeczywistej integracji najmłodszych.
Podstawowe formalności: status ochrony czasowej i numer PESEL
Pierwszym i najważniejszym zadaniem umożliwiającym przyjęcie dzieci z Ukrainy jest legalizacja ich pobytu. Podstawą prawną jest tu ochrona czasowa przyznawana na mocy specjalnej ustawy, co pozwala dzieciom i ich rodzinom uzyskać legalny status umożliwiający naukę, pracę, korzystanie ze świadczeń socjalnych oraz opiekę zdrowotną[1][2]. Polska pozostaje europejskim liderem pod względem liczby dzieci z Ukrainy korzystających z tej formy ochrony (około 500 tys.)[1][2][8].
Kluczowe znaczenie w realizacji praw wynikających z ochrony czasowej ma uzyskanie numeru PESEL. Ten indywidualny identyfikator jest niezbędny do rozpoczęcia edukacji, rejestracji w placówce zdrowotnej i korzystania z form wsparcia systemowego, takich jak świadczenia 800+[1]. Rejestracja odbywa się w urzędzie gminy lub miasta po przyjeździe do Polski i wymaga przedstawienia podstawowych dokumentów tożsamości.
Zapewnienie podstawowych potrzeb: mieszkanie, wyżywienie, opieka zdrowotna
Po uzyskaniu statusu legalnego pobytu priorytetem staje się zabezpieczenie podstawowych warunków bytowych. Dzieci z Ukrainy korzystają z państwowego i samorządowego wsparcia materialnego oraz mieszkaniowego, nierzadko przy udziale rodzin przyjmujących lub organizacji pozarządowych[1][6]. Kluczowe jest zapewnienie stabilnego zakwaterowania bez obciążeń administracyjnych i formalnych.
W ramach ochrony czasowej dzieci mają zagwarantowany dostęp do publicznej służby zdrowia, obejmujący profilaktykę, szczepienia, wizyty lekarskie oraz wsparcie psychologiczne. W 2024 r. liczba dzieci z Ukrainy korzystających z polskiego systemu zdrowotnego znacząco wzrosła wraz z rosnącą integracją i stabilizacją ich pobytu[7]. Dzięki numerowi PESEL otrzymują także recepty, skierowania i świadczenia profilaktyczne.
Integracja edukacyjna i nauka języka
Niezwykle ważnym elementem procesu adaptacyjnego jest włączenie dzieci z Ukrainy do polskich szkół. Polska gwarantuje każdemu dziecku prawo do edukacji oraz umożliwia korzystanie z dodatkowych zajęć wyrównawczych, których celem jest szybka nauka języka polskiego i wyrównanie szans edukacyjnych[1][6]. Programy szkolne często obejmują wsparcie psychologiczne, co łagodzi skutki traumy i stresu migracyjnego.
Szkoły pełnią funkcję centrum integracji społecznej i kulturowej. Oprócz standardowej edukacji dzieci uczestniczą w lekcjach adaptacyjnych, zajęciach międzykulturowych oraz warsztatach językowych, niezbędnych do codziennej komunikacji i budowania relacji rówieśniczych[1][6]. System edukacyjny jest wspierany przez organizacje pozarządowe i samorządy, które oferują projekty integracyjne oraz kursy językowe dla dzieci i ich rodziców.
Wsparcie systemowe i społeczne: mechanizmy i narzędzia
W procesie przyjmowania dzieci z Ukrainy kluczową rolę odgrywa sieć zależności między państwem, samorządami i organizacjami społecznymi. Państwo gwarantuje świadczenia pieniężne i pomoc rzeczową, np. program 800+ (w 2024 r. wypłacono ponad 2,8 mld zł świadczeń dla 292 tys. ukraińskich dzieci)[7]. Samorządy natomiast zapewniają opiekę żłobkową, przedszkolną, zajęcia integracyjne i wsparcie lokalne.
Organizacje pozarządowe odgrywają istotną rolę jako uzupełnienie oferty państwowej. Ich działalność obejmuje wsparcie psychologiczne, pomoc materialną, koordynację akcji społecznych oraz rozwijanie kompetencji językowych i zawodowych[6]. Działania te umożliwiają dzieciom i ich rodzinom adaptację oraz rozwijanie samodzielności.
Rodziny przyjmujące są często pierwszym filarem wsparcia, oferując codzienną pomoc w aklimatyzacji i dostęp do lokalnych instytucji. Współpraca wszystkich podmiotów systemu jest kluczowa dla skutecznej i szybkiej pomocy dzieciom z Ukrainy.
Trendy migracyjne oraz perspektywy długoterminowe
Obecnie, po pierwotnym szczycie uchodźców w pierwszym półroczu 2022 roku, obserwuje się stabilizację liczby przyjeżdżających oraz rosnący trend długoterminowego pobytu rodzin ukraińskich[6]. Przedłużenie ochrony czasowej do 2027 roku otwiera możliwości planowania kariery edukacyjnej, rozwoju zawodowego i pełniejszej integracji społecznej dla dzieci i młodzieży[2].
Wskaźniki integracji społeczno-ekonomicznej systematycznie rosną – przykładowo, na koniec listopada 2024 r. zarejestrowanych było 717 800 legalnie pracujących Ukraińców, a 794 tys. opłacało składki na ubezpieczenie społeczne[7]. Znaczna część beneficjentów systemowej ochrony, w tym dzieci, deklaruje zamiar pozostania w Polsce na dłużej, co czyni długofalowe wsparcie i współpracę między sektorami kluczowym elementem sukcesu[6].
Podsumowanie
Proces przyjęcia dzieci z Ukrainy i wsparcia ich w rozpoczęciu nowego rozdziału w Polsce opiera się na czterech filarach: legalizacji pobytu poprzez ochronę czasową i PESEL, zabezpieczeniu podstawowych potrzeb, integracji edukacyjnej i społecznej oraz systemowym wsparciu. Koordynacja działań państwa, samorządów, organizacji społecznych i rodzin przyjmujących umożliwia efektywną pomoc najmłodszym uchodźcom i wspiera ich rozwój, przyczyniając się do budowy bezpiecznego, stabilnego środowiska.
Źródła:
- [1] https://www.gov.pl/web/udsc/obywatele-ukrainy-w-polsce–aktualne-dane-migracyjne2
- [2] https://www.bankier.pl/wiadomosc/Wzrosla-liczba-Ukraincow-objetych-ochrona-w-Polsce-Najwiecej-w-calej-UE-8994339.html
- [6] https://nsz.wat.edu.pl/Migrations-of-Ukrainian-citizens-to-Poland-between-2022-2025-in-terms-of-the-scale,209422,0,1.html
- [7] https://schuman.pl/2025/05/29/ukraincy-w-polsce-skad-wynika-ich-ochrona/
- [8] https://www.tysol.pl/a145217-liczba-ukraincow-w-polsce-rosnie-szybciej-niz-w-calej-ue
NaDobraSprawe.pl to portal, który łączy ludzi gotowych nieść pomoc z tymi, którzy jej potrzebują. Piszemy o darczyńcach, wolontariuszach, działaniach społecznych i dobrych inicjatywach, które naprawdę zmieniają świat. Dobroczynność blisko Ciebie – nie jako hasło, lecz codzienna inspiracja.