Jak pomóc dzieciom z Ukrainy w szkole, aby czuły się bezpiecznie i akceptowane? Najważniejsze to zapewnić wsparcie psychologiczne, stworzyć bezpieczne i przyjazne środowisko szkolne oraz zagwarantować specjalistyczną pomoc w adaptacji edukacyjnej. Kluczowe są systemowe rozwiązania, zwiększenie zatrudnienia asystentów międzykulturowych i profesjonalizacja kadry pedagogicznej w zakresie pracy z dziećmi uchodźczymi [1][2][3][4].
Proces integracji edukacyjnej – jak wygląda adaptacja uczniów z Ukrainy?
Integracja edukacyjna dzieci z Ukrainy to wieloetapowy proces, któremu muszą sprostać polskie szkoły. Obejmuje on rejestrację uczniów, analizę ich indywidualnych potrzeb edukacyjnych i psychologicznych, a następnie opracowanie dedykowanych planów wsparcia. Na tym etapie niezbędne jest uwzględnienie takich czynników, jak wpływ wojny i migracji na zdrowie psychiczne uczniów czy trudności adaptacyjne związane z nowym otoczeniem [1][2].
Uczniowie z Ukrainy wymagają szczególnego podejścia – doświadczenia traumatyczne, obniżona samoocena oraz bariery językowe wpływają negatywnie na ich funkcjonowanie w szkole i wyniki w nauce. Jak pokazują badania Instytutu Badań Edukacyjnych, dzieci te mają zdecydowanie trudniejszy start edukacyjny w Polsce i częściej osiągają niższe oceny [2]. Rozpoznanie i odpowiedź na te potrzeby to podstawa skutecznej integracji.
Rola asystentów międzykulturowych i nauczycieli z Ukrainy
Kluczową rolę w integracji dzieci z Ukrainy odgrywają asystenci międzykulturowi. Ich działania obejmują łagodzenie barier kulturowych oraz językowych, co ma bezpośredni wpływ na poczucie bezpieczeństwa i akceptacji w szkole. Zatrudnianie asystentów przyczynia się do realnej poprawy procesu adaptacyjnego uczniów i sprzyja ich lepszym wynikom edukacyjnym [2][4].
Nauczyciele pochodzący z Ukrainy mogą również istotnie pomóc dzieciom w aklimatyzacji. Dla pełnego wykorzystania ich kompetencji, systematycznie upraszczane są procedury nostryfikacji dyplomów, aby możliwe było szybkie i skuteczne włączanie nauczycieli-uchodźców do polskiego systemu oświaty. Pozwala to nie tylko na zwiększenie dostępności wyspecjalizowanego wsparcia językowego i kulturowego, ale również wspiera emocjonalnie samych uczniów [2].
Systemowe programy wsparcia i ich znaczenie
Istotnym elementem zapewniania bezpiecznego środowiska szkolnego są programy rządowe i samorządowe skierowane specjalnie do szkół przyjmujących dzieci-uchodźców. Programy, takie jak ogólnopolska inicjatywa „Przyjazna szkoła” na lata 2025–2027, mają szeroko rozumiane cele: tworzenie otoczenia sprzyjającego edukacji, finansowanie zatrudnienia asystentów międzykulturowych, organizację szkoleń dla kadry oraz podnoszenie kompetencji uczniów w zakresie języka polskiego [3][4].
Na lata 2025–2027 przeznaczony został budżet ok. 500 mln zł na wsparcie integracji edukacyjnej uczniów z Ukrainy. Zaplanowano finansowanie działań wspierających adaptację szkolną, rozwój kompetencji nauczycieli oraz pomoc psychologiczną dostępną na terenie placówek [3]. Program „Przyjazna szkoła” jest realizowany przy współpracy państwa oraz unijnych funduszy i stanowi odpowiedź na wyzwania związane z dużą liczbą uczniów-uchodźców.
Znaczenie wsparcia psychologicznego i szkoleń nauczycieli
Wsparcie psychologiczne to jeden z filarów, na którym powinno opierać się wsparcie szkół dla dzieci z Ukrainy. Wielu uczniów zmaga się z traumą wojny, doświadczyło stresu migracyjnego lub długotrwałego poczucia niepewności. Pomoc specjalistów, dostępnych zarówno w szkołach, jak i w poradniach, znacząco zmniejsza lęki, poprawia samopoczucie i zwiększa efektywność procesu adaptacyjnego [1][2].
Konieczna jest także profesjonalizacja kadry nauczycielskiej. Szkolenia z zakresu pracy z dziećmi, które doświadczyły uchodźstwa oraz traum migracyjnych, stają się standardem w dobrych placówkach edukacyjnych. Kadra powinna być przygotowana, by rozumieć specyfikę sytuacji uczniów i odpowiednio reagować na ich potrzeby – poprzez dostosowywanie programów nauczania, tworzenie indywidualnych planów edukacyjnych i systematyczną współpracę z asystentami [1][4].
Bariery językowe i kulturowe – jak je łagodzić?
Kluczowe znaczenie dla poczucia akceptacji i bezpieczeństwa ma wsparcie w pokonywaniu barier językowych i kulturowych. Działania asystentów międzykulturowych, ułatwiających komunikację oraz tłumaczenie zasad obowiązujących w szkole, pozwalają uczniom szybciej odnaleźć się w nowym środowisku [2][4].
Równocześnie szkoły powinny wdrażać działania edukacyjne uwzględniające specyfikę doświadczeń uchodźczych i wielokulturowość. Takie podejście przyczynia się do budowania zintegrowanej społeczności szkolnej oraz zwiększenia tolerancji i szacunku dla różnic kulturowych wśród wszystkich uczniów [1][2].
Podsumowanie kluczowych działań na rzecz bezpiecznego i akceptującego środowiska szkolnego
Skuteczne wsparcie dzieci z Ukrainy w polskich szkołach to wielowymiarowe działania: od rejestracji i analizy potrzeb, przez zatrudnianie asystentów oraz nauczycieli pochodzących z Ukrainy, po wdrażanie programów systemowych i zapewnianie wsparcia psychologicznego. Programy rządowe oraz samorządowe zapewniające finansowanie i systemowe wsparcie dla szkół stanowią nieodłączny element długofalowego działania [1][3][4].
Tylko kompleksowe i profesjonalne podejście – opierające się na szkoleniu nauczycieli, wsparciu psychologicznym, zatrudnieniu asystentów i wdrażaniu nowoczesnych programów – może sprawić, że uczniowie z Ukrainy poczują się w polskiej szkole naprawdę bezpiecznie i akceptowane.
Źródła:
- [1] https://oko.press/men-program-wsparcia-dzieci-ukrainskich-czy-polska-szkola-bedzie-dla-wszystkich
- [2] https://www.onet.pl/informacje/polskie-centrum-pomocy-miedzynarodowej/rola-asystentek-miedzykulturowych-w-szkolach-sukcesy-i-dalsze-potrzeby/tlttt96,0666d3f1
- [3] https://www.gov.pl/web/edukacja/rusza-rzadowy-program-wyrownywania-szans-edukacyjnych-dzieci-i-mlodziezy-z-ukrainy-przyjazna-szkola-na-lata-2025-2027
- [4] https://www.gov.pl/web/premier/projekt-rozporzadzenia-rady-ministrow-w-sprawie-szczegolowych-warunkow-wsparcia-w-zakresie-wyrownywania-szans-edukacyjnych-dzieci-i-mlodziezy-z-ukrainy-w-latach-szkolnych-2024-2027
NaDobraSprawe.pl to portal, który łączy ludzi gotowych nieść pomoc z tymi, którzy jej potrzebują. Piszemy o darczyńcach, wolontariuszach, działaniach społecznych i dobrych inicjatywach, które naprawdę zmieniają świat. Dobroczynność blisko Ciebie – nie jako hasło, lecz codzienna inspiracja.