Jak otworzyć fundację w Polsce i na co warto zwrócić uwagę?

Otwarcie fundacji w Polsce to formalny proces pozwalający na realizację celów społecznych lub gospodarczych użytecznych dla społeczeństwa. Nie jest to zadanie skomplikowane, jednak wymaga spełnienia szeregu precyzyjnych wymogów prawnych i administracyjnych. Poniżej znajduje się kompleksowy przewodnik opisujący wszystkie etapy potrzebne do uruchomienia fundacji w Polsce oraz kwestie, na które warto zwrócić szczególną uwagę.

Czym jest fundacja i kto może ją założyć?

Fundacja w Polsce powstaje z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Założycielem może być osoba fizyczna lub osoba prawna, niezależnie od obywatelstwa czy miejsca siedziby – możliwy jest również udział podmiotów zagranicznych. Kluczową rolą fundatora jest złożenie oświadczenia woli w formie aktu notarialnego. W tym dokumencie określa się istnienie fundacji i jej podstawowy majątek, czyli fundusz założycielski. Minimalne progi finansowe wynoszą obecnie 500 zł dla fundacji nieprowadzącej działalności gospodarczej oraz 1 000 zł, jeśli ma być prowadzona działalność gospodarcza.

Najważniejsze wymagania i przygotowanie do założenia fundacji

Pierwszym krokiem jest określenie celu fundacji. Cel musi być jasno zdefiniowany, realny, społecznie lub gospodarczo użyteczny oraz zgodny z podstawowymi interesami Rzeczpospolitej Polskiej. Rekomenduje się sformułowanie celu możliwie szeroko, by ułatwić przyszłą elastyczność działania.

Następnie należy przygotować statut fundacji. To podstawowy dokument, który jednoznacznie określi nazwę (z obowiązkowym słowem „Fundacja”), siedzibę, cele, zakres działania, strukturę i organy, w tym co najmniej zarząd, majątek oraz źródła finansowania. W statucie trzeba wskazać ministra właściwego do nadzoru nad fundacją, zgodnie z głównym obszarem jej działania.

Po przygotowaniu dokumentów trzeba zdeponować fundusz założycielski. Może on być wniesiony jako gotówka lub aport (np. sprzęt, nieruchomości). W dalszej kolejności fundator podpisuje akt fundacyjny u notariusza.

Krok po kroku: Jak otworzyć fundację

1. Określ cele i misję – doprecyzuj, jakie potrzeby społeczne fundacja będzie realizować oraz jakie zadania planuje realizować.
2. Przygotuj statut i wskaż niezbędne dane (nazwa, siedziba, cele, zakres działalności, struktura organizacyjna, organ nadzoru, sposób reprezentacji, majątek, źródła finansowania).
3. Zgromadź fundusz założycielski – wyznacz 500 zł lub 1 000 zł zależnie od planowanych działań gospodarczych.
4. Sporządź akt fundacyjny – złóż oświadczenie w formie aktu notarialnego o ustanowieniu fundacji.
5. Przygotuj komplet dokumentów – statut, akt notarialny, uchwałę o powołaniu zarządu (i ewentualnie rady), zgody członków organów z adresami oraz wskazanie ministra nadzoru.
6. Złóż elektroniczny wniosek rejestracyjny w KRS – od 2025 roku wyłącznie przez Portal Rejestrów Sądowych (PRS). Wymagany jest podpis kwalifikowany lub profil zaufany ePUAP.
7. Dokonaj formalnej rejestracji w urzędach – rejestracja w KRS uruchamia konieczność zgłoszenia w urzędzie skarbowym czy ZUS, jeśli są zatrudnieni pracownicy.

Dokumenty wymagane przy rejestracji fundacji

Kompletny wniosek rejestracyjny musi zawierać:
– Statut fundacji
– Akt notarialny – oświadczenie fundatora
– Dowód wniesienia opłaty sądowej (250 zł)
– Dowód wniesienia opłaty za ogłoszenie (100 zł)
– Uchwałę o powołaniu zarządu
– Zgody członków organów z adresami do doręczeń
Dokumentacja powinna być kompletna i wolna od błędów, aby proces rejestracyjny przebiegł sprawnie i bez opóźnień.

Koszty związane z otwarciem fundacji

Założenie fundacji wiąże się z konkretnymi kosztami obowiązującymi od 2025 roku:

• Opłata sądowa – 250 zł
• Ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 100 zł
• Koszty notarialne – od ok. 300 zł
• Minimalny fundusz założycielski – 500 zł lub 1 000 zł

Minimalny łączny koszt założenia fundacji to 1 150–1 650 zł w zależności od zakresu jej działalności gospodarczej.

Działalność gospodarcza fundacji – kluczowe zagadnienia

W przypadku chęci prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację musi to być wyraźnie przewidziane w statucie i mieć zapewnione odpowiednie środki finansowe na starcie (co najmniej 1 000 zł). Cel działalności gospodarczej fundacji powinien być integralnie powiązany z realizacją celów statutowych i nie może być dominujący. Dochód z takiej działalności musi być przeznaczony na realizację celów statutowych.

Najczęstsze wyzwania przy zakładaniu fundacji

Jednym z głównych wyzwań jest sporządzenie poprawnego statutu. Dokument ten musi jasno, precyzyjnie i zgodnie z prawem określać cele, zasady funkcjonowania, strukturę oraz organizację fundacji. Nieprecyzyjny lub niepełny statut może skutkować odmową rejestracji. Istotne jest także prawidłowe wyznaczenie ministra nadzoru, a także prawidłowe opisywanie majątku oraz ustalenie źródeł finansowania. Błędy formalne na etapie wnioskowania mogą spowolnić lub utrudnić proces rejestracji.

Podsumowanie

Otwarcie fundacji w Polsce to proces wymagający przemyślenia celów, przygotowania spójnej dokumentacji i spełnienia precyzyjnych wymogów prawnych oraz finansowych. Kluczowe znaczenie ma poprawne sporządzenie statutu oraz zgromadzenie wszystkich wymaganych dokumentów przed złożeniem wniosku rejestracyjnego w Krajowym Rejestrze Sądowym. Znajomość wymogów formalnych oraz świadome podejście do planowania działalności, struktury organizacyjnej i zarządzania funduszem założycielskim są podstawą prawidłowego funkcjonowania każdej fundacji w Polsce.