Czy z darowizny trzeba się rozliczyć i kiedy jest to konieczne?

Czy z darowizny trzeba się rozliczyć i kiedy jest to konieczne? Odpowiedź zależy od wartości darowizny, relacji między darczyńcą a obdarowanym, a także od spełnienia konkretnych formalności w określonym terminie. W Polsce rozliczenie darowizny staje się obowiązkowe, gdy jej suma przekroczy limity podatkowe wyznaczone dla poszczególnych grup podatkowych oraz nie dopełniono wymogów formalnych skutkujących zwolnieniem z podatku^[1][2][4].

Darowizna – czym jest i kiedy podlega rozliczeniu?

Darowizna to nieodpłatne przekazanie majątku (pieniędzy, rzeczy, nieruchomości) przez jedną osobę na rzecz drugiej. Obowiązek rozliczenia pojawia się tylko wtedy, gdy wartość otrzymanych darowizn od tej samej osoby (lub kilku osób z tej samej grupy podatkowej) w ciągu ostatnich pięciu lat przekroczy ustawową kwotę wolną od podatku przypisaną do odpowiedniej grupy podatkowej^[1][2][4].

Nadmierna suma darowizn skutkuje nie tylko koniecznością opłaty podatku, ale również wymogiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego. Zgłoszenie jest wymagane niezależnie od formy przekazania (gotówka, przelew, przelew między rachunkami bankowymi, rzeczy materialne), przy czym dla niektórych rodzajów darowizn obligatoryjne jest odpowiednie udokumentowanie – np. dla pełnego zwolnienia w najbliższej rodzinie warunkiem jest przelew bankowy^[1].

Grupy podatkowe i limity kwotowe – kluczowe czynniki

Podstawa do rozliczania darowizn w Polsce wynika z podziału na grupy podatkowe: najbliższa rodzina (tzw. grupa zerowa lub I grupa), dalsi krewni (II grupa) oraz osoby niespokrewnione (III grupa)^[1][2][4]. Dla każdej z tych grup ustawodawca wyznacza maksymalne, nieopodatkowane kwoty.

W 2025 roku limity przedstawiają się następująco: dla najbliższej rodziny (I grupa podatkowa) – 36 120 zł. Dla osób niespokrewnionych (III grupa podatkowa) limit ten to jedynie 11 833 zł^[1][4]. Po przekroczeniu tych kwot obowiązek podatkowy staje się bezwzględny.

Kiedy konieczne jest rozliczenie darowizny?

Obowiązek rozliczenia darowizny powstaje wtedy, gdy:

• suma darowizn od jednej osoby lub osób z tej samej grupy podatkowej przekroczy limit w ciągu pięciu lat,
• nie zostaną spełnione formalne kryteria zwolnienia (np. brak odpowiedniej formy przekazania środków lub nieterminowe zgłoszenie),
• obdarowany nie dopełni obowiązku zgłoszenia formularza SD-Z2 do urzędu skarbowego w ustawowym terminie^[1][2].

Również osoby z najbliższej rodziny mogą utracić prawo do pełnego zwolnienia z podatku, jeśli nie zgłoszą otrzymania darowizny w ciągu miesiąca od jej otrzymania – nawet jeśli przekazane kwoty pochodzą od małżonka, rodziców czy dzieci^[2].

Obowiązki formalne – jak rozliczyć darowiznę?

W przypadku przekroczenia limitów należy:

1. Wypełnić formularz SD-Z2 i przekazać go do właściwego urzędu skarbowego w terminie 1 miesiąca od dnia nabycia darowizny^[2].
2. Ustalić wysokość należnego podatku na podstawie kwoty przekraczającej limit i odpowiednich stawek procentowych przewidzianych dla danej grupy podatkowej^[1][4].
3. Uiścić obliczony podatek i zachować dokumenty potwierdzające rozliczenie, takie jak przelewy bankowe, umowy darowizny czy potwierdzenia uregulowania podatku.

Nieprzestrzeganie tych obowiązków skutkuje koniecznością zapłaty podatku oraz ryzykiem nałożenia dodatkowych sankcji przez urząd skarbowy^[2].

Zmiany prawne i uproszczenia w 2025 roku

Na mocy zmian z kwietnia i sierpnia 2025 roku, uproszczono procedury zgłaszania darowizn w najbliższej rodzinie, likwidując wymóg uzyskania zaświadczenia o zwolnieniu z podatku w przypadkach, gdy wcześniej był do tego zobowiązany obdarowany^[3]. Wdrożono ponadto ułatwienia w przypadku rozliczania nieodpłatnej renty, istotne z punktu widzenia osób otrzymujących świadczenia regularne.

Zmiany te mają za zadanie zminimalizować obciążenia administracyjne, jednak zobowiązanie do zgłoszenia oraz dokumentowania darowizny, zwłaszcza po przekroczeniu limitów, pozostało aktualne^[3].

Stawki podatku i sposób opodatkowania nadwyżek

Stawki podatku od darowizn są zróżnicowane w zależności od grupy podatkowej i kwoty przekroczenia limitu wolnego od podatku. W 2025 roku dla najbliższej rodziny (I grupa podatkowa) wynoszą: 3% od nadwyżki do 11 833 zł, 5% od kolejnej części i 7% od nadwyżki powyżej 23 665 zł^[4]. Dla III grupy podatkowej wysokość podatku może sięgnąć od 12% do nawet 16% od nadwyżki ponad ustalony limit^[2][4].

Mechanizm ten ma na celu ograniczenie preferencji podatkowych dla osób niespokrewnionych i premiowanie przekazywania majątku w obrębie najbliższej rodziny.

Konsekwencje braku rozliczenia darowizny

Nieprawidłowe rozliczenie darowizny, niewypełnienie obowiązku zgłoszeniowego lub zatajenie faktu jej otrzymania mogą skutkować nie tylko koniecznością zapłaty podatku wraz z odsetkami, ale również nałożeniem sankcji podatkowych przewidzianych przez prawo podatkowe^[2]. Szczególną uwagę należy zwrócić na terminy i wymogi dokumentacyjne.

Podsumowanie – kiedy i jak rozliczyć darowiznę?

Obowiązek rozliczenia darowizny powstaje, gdy nie zostaną spełnione kryteria zwolnienia lub gdy wartość darowizn w ciągu pięciu lat przekroczy ustawową kwotę wolną od podatku. Rozliczenie wymaga zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego i opłacenia podatku według odpowiednich stawek, a niedopełnienie formalności skutkuje utratą prawa do zwolnień i możliwymi sankcjami skarbowymi^[1][2][4].

Źródła:

• [1] https://www.mddp-outsourcing.pl/podatek-od-darowizn-w-2025-roku-jakie-obowiazuja-limity-ulgi-i-formalnosci/
• [2] https://www.podatnik.info/publikacje/podatek-od-darowizny-od-osoby-obcej-limity-2025,651620
• [3] https://ksiegowosc.infor.pl/podatki/podatki-osobiste/spadki-darowizny/6926791,zmiany-w-podatku-od-spadkow-i-darowizn-od-20-sierpnia-2025-r-nie-bedzie-trzeba-uzyskiwac-zaswiadczenia-z-urzedu-skarbowego-o-zwolnieniu-z-podatku-i-skladac-co-miesiac-zeznan-dot-renty.html
• [4] https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-podatek-od-spadkow-i-darowizn