Czy z darowizny trzeba się rozliczyć?

Czy z darowizny trzeba się rozliczyć? Odpowiedź brzmi: tak, w większości przypadków obdarowany ma obowiązek rozliczenia podatku od darowizny, natomiast darczyńca jest zwolniony z tego obowiązku. Dokładne wytyczne zależą od wartości darowizny, stopnia pokrewieństwa, formy przekazania oraz celu darowizny [1][2][3][6].

Definicja i podstawa prawna obowiązku rozliczenia

Darowizna oznacza przekazanie majątku, rzeczy, praw majątkowych lub pieniędzy bez wynagrodzenia na rzecz innej osoby, zgodnie z kodeksem cywilnym [3]. Pod kątem prawa podatkowego, obowiązek podatkowy obciąża wyłącznie obdarowanego. Darczyńca nie musi płacić żadnego podatku od dokonania darowizny [2]. Rozliczenie darowizny opiera się na ustawie z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn [1][3].

Obowiązek podatkowy powstaje w momencie sporządzenia dokumentu potwierdzającego nabycie darowizny lub gdy obdarowany powoła się na fakt nabycia wobec organu podatkowego, jeśli wcześniej nie zostało to zgłoszone [1].

Kiedy i jak należy rozliczyć podatek od darowizny?

Podatek od darowizny należy rozliczyć natychmiast po nabyciu darowizny. Istnieją jasne procedury, które zakładają:

• Określenie wartości darowizny – czyli kwoty pieniężnej bądź rynkowej wartości przedmiotu przekazanego w darowiźnie [2][5]
• Sprawdzenie przysługujących zwolnień – najczęściej dotyczących darowizn w najbliższej rodzinie lub przekazanych u notariusza [1][6][15]
• Obliczenie podstawy opodatkowania po odliczeniu kwoty wolnej od podatku, uzależnionej od grupy podatkowej [6]
• Złożenie odpowiedniej deklaracji podatkowej (najczęściej SD-1, SD-2, SD-3 lub SD-Z2 w przypadku zwolnienia) [2][15]

Forma przekazania (pisemna, notarialna) determinuje sposób i termin płatności podatku. Jeśli umowa darowizny została zawarta u notariusza, podatek może rozliczyć notariusz lub nastąpić automatyczne zwolnienie [1][15].

Kwota wolna od podatku i grupy podatkowe

Decydującym czynnikiem przy rozliczaniu darowizny jest kwota wolna od podatku. W 2025 roku limity te wynoszą odpowiednio:

• I grupa podatkowa – 9 637 zł
• II grupa podatkowa – 7 277 zł
• III grupa podatkowa – 4 917 zł [6]

Przekroczenie tych limitów powoduje konieczność zapłaty podatku od nadwyżki ponad wskazany próg. Stopień pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym ma decydujący wpływ na wysokość kwoty wolnej oraz stawki podatku [1][6].

Zwolnienia i formy preferencyjne rozliczenia

Ustawodawca przewiduje kilka sytuacji, w których darowizna nie podlega opodatkowaniu lub występuje zwolnienie. Najważniejsze z nich to:

• Darowizny przekazane w najbliższej rodzinie po spełnieniu formalnych warunków (np. odpowiednie zgłoszenie, udokumentowanie) [6]
• Darowizny zadeklarowane u notariusza, gdzie podatek rozlicza sam notariusz [1][15]

Zwolnienia obowiązują jedynie po spełnieniu określonych wymogów formalnych, np. terminowego zgłoszenia do urzędu skarbowego oraz pełnej dokumentacji potwierdzającej wartość otrzymanej darowizny [1][6].

Dokumentacja i formalności

Każda darowizna musi być udokumentowana. W przypadku darowizn pieniężnych należy wykazać kwotę przelaną na rachunek obdarowanego, a w przypadku przedmiotów materialnych – przedstawić dokumenty potwierdzające nabycie oraz wartość rynkową [5][1]. Brak odpowiednich dokumentów może uniemożliwić prawidłowe rozliczenie i naraża na odpowiedzialność podatkową.

Typowe dokumenty to umowa darowizny, dowód wpłaty, pisma potwierdzające przekazanie oraz deklaracja podatkowa SD-1, SD-2, SD-3 albo SD-Z2 przy zgłoszeniu zwolnienia [2][5][15].

Darowizny na cele charytatywne, kościelne i pożytku publicznego

Szczególna kategoria dotyczy darowizn na cele charytatywne, kościelne lub pożytku publicznego. W takim przypadku możliwe jest odliczenie wartości darowizny od podatku dochodowego w rozliczeniu PIT:

• Do 6% rocznego dochodu w przypadku większości darowizn
• Do 100% dochodu dla darowizn na cel kościelny [7][9][16]

By uzyskać prawo do odliczenia, konieczne jest posiadanie dokumentów potwierdzających przekazanie darowizny (przelew bankowy, pisemne potwierdzenie organizacji obdarowanej) oraz wykazanie jej w deklaracji podatkowej PIT [7][9][16].

Podsumowanie obowiązków podatkowych przy darowiźnie

Podsumowując, każda darowizna rodzi obowiązek podatkowy po stronie obdarowanego – z wyjątkami przewidzianymi ustawą [2][1]. Rozliczenie polega na określeniu wartości darowizny, sprawdzeniu przysługujących zwolnień, udokumentowaniu przekazania oraz terminowym złożeniu odpowiedniej deklaracji do urzędu skarbowego [1][2][6][5]. Prawidłowo udokumentowane i zgłoszone darowizny mogą być całkowicie zwolnione z opodatkowania lub wykorzystane jako odliczenia w podatku dochodowym w przypadku określonych celów [7][9][16].

Źródła:

• [1] https://www.podatki.gov.pl/pcc-sd/rozliczenie-podatku-sd-od-darowizny/
• [2] https://www.e-pity.pl/podatek-od-darowizny-pit/
• [3] https://www.pitax.pl/wiedza/sytuacje-podatkowe/podatek-od-darowizny/
• [5] http://www.vademecumpodatnika.pl/artykul_narzedziowa,1405,0,23744,odliczanie-darowizn-od-dochodu-przez-podatnikow-citpit.html
• [6] https://www.infor.pl/tematy/rozdzielnosc-majatkowa/darowizna,2/
• [7] https://www.podatnik.info/publikacje/podatek-od-darowizny-2024-2025-odliczenie-darowizny-od-podatku,604359
• [9] https://g.infor.pl/p/_files/37098000/1-mk04-odliczanie-darowizn-37098127.pdf
• [15] https://www.gov.pl/web/gov/zglos-otrzymanie-majatku-ze-spadku-lub-darowizny-formularz-podatkowy-sd-z2
• [16] https://www.podatki.gov.pl/pit/ulgi-odliczenia-i-zwolnienia/darowizny-na-dzialalnosc-pozytku-publicznego/