Czy darowizna jest przychodem i jak to wpływa na rozliczenia? To jedno z najczęściej zadawanych pytań przez osoby fizyczne oraz przedsiębiorców. Kluczowe jest zrozumienie, jak polskie przepisy podatkowe traktują otrzymanie darowizny, jak przebiega proces rozliczenia, a także jakie obowiązki ciążą po stronie obdarowanego. W dalszej części przedstawiona została szczegółowa analiza oparta o aktualne regulacje i praktykę podatkową.
Definicja darowizny i jej miejsce w systemie podatkowym
Zgodnie z art. 888 Kodeksu cywilnego darowizna to nieodpłatne przekazanie składnika majątku – np. pieniędzy, nieruchomości lub rzeczy ruchomych – przez darczyńcę na rzecz obdarowanego[2]. Kluczową cechą darowizny jest jej charakter nieodpłatny, który odróżnia ją od innych świadczeń cywilnoprawnych.
W polskim systemie podatkowym darowizny podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, a nie podatkiem dochodowym PIT lub CIT. Obowiązek podatkowy powstaje po stronie obdarowanego, czyli osoby lub podmiotu przyjmującego darowiznę, nie zaś u darczyńcy[1][2].
Darowizna a przychód podatkowy
Najistotniejsze z punktu widzenia osób fizycznych jest to, że darowizna otrzymana przez osobę fizyczną nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych[1]. Oznacza to, że nie podlega opodatkowaniu podatkiem PIT. Jednocześnie jednak podlega podatkowi od spadków i darowizn, chyba że spełnione są warunki zwolnienia z tego podatku[1][2].
Wyjątek od powyższego dotyczy osób prawnych i przedsiębiorców. W przypadku firm wartość otrzymanej darowizny, w szczególności środki trwałe, może zostać uznana za przychód podatkowy według ustawy o CIT. Skutkuje to obowiązkiem wykazania jej w rocznej deklaracji CIT, według wartości rynkowej[4][5].
Obowiązki i mechanizmy rozliczenia darowizny
Po otrzymaniu darowizny obowiązek zgłoszenia oraz rozliczenia podatku spoczywa zawsze na obdarowanym. Należy złożyć odpowiednią deklarację podatkową (SD-1, SD-2, SD-3 lub SD-Z2), w zależności od relacji stron i przedmiotu darowizny[1]. Wartość podatku jest ustalana w oparciu o stopień pokrewieństwa pomiędzy stronami: od 3% do nawet 20%, z całkowitym zwolnieniem w przypadku najbliższej rodziny[1][2].
W przypadku środków trwałych przekazywanych przedsiębiorstwu, konieczne jest wykazanie ich wartości rynkowej i ujęcie w rozliczeniach CIT, co może generować obowiązek podatkowy po stronie firmy[4][5].
Zwolnienia podatkowe i ulgi od darowizny
Polskie przepisy przewidują szerokie zwolnienia z podatku od darowizn – dotyczy to przede wszystkim transferów pomiędzy najbliższymi członkami rodziny, jak rodzice, dzieci czy małżonkowie[2][1]. Zachowanie prawa do zwolnienia wymaga spełnienia określonych warunków formalnych.
Ponadto darowizny przekazywane przez przedsiębiorców na cele publiczne mogą zostać odliczone od dochodu (do 10% podstawy opodatkowania w CIT i do 6% w PIT), jeżeli są prawidłowo udokumentowane[3][6]. Odliczenia te stanowią zachętę podatkową do działań społecznie użytecznych.
Dokumentowanie i ewidencjonowanie darowizn
Aby skorzystać ze zwolnień podatkowych i zachować pełną zgodność z przepisami, każda darowizna powinna być właściwie udokumentowana[3]. Darowizny pieniężne należy udokumentować przelewem na rachunek bankowy, a rzeczowe – protokołem, wyceną biegłego czy innymi potwierdzeniami wartości. W przypadku przedsiębiorców, dokumentacja staje się także podstawą do wykazania ulgi podatkowej oraz rynkowej wyceny przedmiotu darowizny w CIT[4][5].
Zależności prawne i podatkowe – podsumowanie
Na obowiązek podatkowy przy darowiźnie wpływają:
– relacja między darczyńcą a obdarowanym – decyduje o stawce podatku lub zwolnieniu z niego[1][2]
– przedmiot darowizny – określa sposób dokumentacji i wyceny
– rodzaj obdarowanego podmiotu – osoby prawne zobowiązane są do wykazania przychodu w CIT, osoby fizyczne korzystają zazwyczaj ze zwolnienia z PIT[4][5]
– cel darowizny – umożliwia korzystanie z ulg podatkowych przy przekazaniu środków na cele pożytku publicznego[3][6]
Darowizna – czy jest przychodem i jak ją rozliczać?
Odpowiadając jednoznacznie: darowizna nie jest przychodem podatkowym PIT po stronie osoby fizycznej oraz nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, lecz podatkiem od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy dotyczy głównie obdarowanego, a nie darczyńcy. Natomiast dla osób prawnych lub firm, w przypadku uzyskania środków trwałych, darowizna może rodzić skutki podatkowe na gruncie CIT i powinna zostać odpowiednio rozliczona[1][2][4][5]. Zwolnienia, ulgi oraz prawidłowa dokumentacja stanowią kluczowy element prawidłowego rozliczenia.
Ostatecznie, sposób opodatkowania i rozliczenia darowizny uzależniony jest od relacji stron, przedmiotu przekazania, formy własności oraz celu, na jaki darowizna została przeznaczona. Poprawna dokumentacja i znajomość przepisów pozwalają na bezproblemowe i zgodne z prawem rozliczenie uzyskanego świadczenia.
Źródła:
- [1] https://www.e-pity.pl/podatek-od-darowizny-pit/
- [2] https://www.podatnik.info/publikacje/czy-darowizna-od-rodzicow-jest-zwolniona-z-podatku,57590d
- [3] https://poradnik.ngo.pl/darowizny
- [4] https://www.pit.pl/darowizna/skutki-podatkowe-otrzymania-darowizny-dla-osoby-prawnej-i-jdg-1005710
- [5] https://isp-modzelewski.pl/serwis/jakie-sa-skutki-podatkowe-otrzymania-darowizny-rzeczy-przez-zarzadzajacego-obszarem-na-gruncie-podatku-dochodowego-od-osob-prawnych/
- [6] http://www.vademecumpodatnika.pl/artykul_narzedziowa,982,0,16137,darowizny-okreslone-w-ustawie-o-pit.html
NaDobraSprawe.pl to portal, który łączy ludzi gotowych nieść pomoc z tymi, którzy jej potrzebują. Piszemy o darczyńcach, wolontariuszach, działaniach społecznych i dobrych inicjatywach, które naprawdę zmieniają świat. Dobroczynność blisko Ciebie – nie jako hasło, lecz codzienna inspiracja.