Kto może oddać 1 procent podatku i na jakich zasadach?

Kto może oddać 1 procent podatku i na jakich zasadach? Odpowiedź jest prosta: mechanizm przekazywania 1,5% podatku mogą wykorzystać wyłącznie określone grupy podatników PIT, którzy zdecydują się wypełnić odpowiednią rubrykę w swoim zeznaniu podatkowym. Warunki przekazania i grono uprawnionych są jasno określone przez polskie prawo podatkowe oraz precyzują, że środki trafiają wyłącznie na rzecz organizacji posiadających status pożytku publicznego.

Mechanizm 1,5% podatku – czym jest?

1,5% podatku stanowi część podatku dochodowego od osób fizycznych, którą ustawodawca umożliwił przekazać na rzecz organizacji pożytku publicznego (OPP). Mechanizm ten istnieje w polskim systemie podatkowym od 2004 roku, początkowo na poziomie 1% podatku, zaś od 2023 roku podniesiony do 1,5%[1][3][4]. Zwiększenie odpisu miało na celu dodatkowe wsparcie organizacji pozarządowych oraz zrekompensowanie im skutków zmian w systemie podatkowym wprowadzonych przez Polski Ład[1].

Pozostała część podatku, czyli 98,5%, trafia do budżetu państwa, natomiast wybrana OPP otrzymuje dokładnie tę część podatku, którą wskaże podatnik – przy czym można oddać nie tylko pełne 1,5%, ale także niższą kwotę według własnego wyboru[1][5].

Kto może przekazać 1,5% podatku?

Uprawnienie do przekazania 1,5% dotyczy wyłącznie określonych grup podatników. Należą do nich:

• Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych rozliczający się według skali podatkowej niezależnie od rodzaju uzyskiwanego przychodu[2][3]
• Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą korzystające z podatku liniowego na poziomie 19%[3]
• Podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych[3]
• Emeryci o ile samodzielnie wypełnią deklarację PIT-37 korzystając z danych przekazanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych[4]

Za każdym razem uprawnienie to występuje wyłącznie w relacji do osób fizycznych. Osoby prawne (m.in. spółki, przedsiębiorstwa państwowe czy inne organizacje pozarządowe) nie posiadają możliwości przekazania 1,5% swojego podatku na OPP[3].

Należy też zaznaczyć, że podatnicy rozliczani przez pracodawcę nie mają takiej możliwości. Jedynie w przypadku samodzielnego rozliczenia rocznego podatku (np. złożenie swojego PIT-37 do urzędu skarbowego) można przekazać 1,5% podatku wybranej organizacji[4].

Na jakich zasadach można przekazać 1,5%?

Przekazanie 1,5% podatku wymaga wskazania w rocznym zeznaniu podatkowym odpowiedniej organizacji pożytku publicznego. Podstawowym wymogiem jest wpisanie w deklaracji PIT numeru KRS organizacji, której podatnik chce przekazać środki[2]. Organy podatkowe automatycznie przekażą uzbieraną kwotę na konto wybranej organizacji.

Organizację, która może być beneficjentem tej części podatku, określają wyłącznie przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego. Wyklucza to przekazanie środków podmiotom prywatnym, firmom czy innym instytucjom niemającym statusu OPP[1][3]. Listę wszystkich OPP z aktualnym statusem regularnie publikuje KRS[3].

Proces przekazania 1,5% podatku – krok po kroku

Podatnik uprawniony do przekazania 1,5% podatku powinien podczas wypełniania deklaracji podatkowej:

1. Znaleźć w formularzu PIT odpowiednie pole przeznaczone na przekazanie 1,5% podatku oraz na wpisanie numeru KRS[2]. Dla przykładu – w zeznaniu PIT-36 są to bloki O (rubryka 305-306) oraz P (rubryka 307-308)[2].
2. Obliczyć kwotę 1,5% podatku należnego poprzez pomnożenie wyliczonej kwoty podatku z zeznania przez 1,5%. Otrzymaną sumę należy zaokrąglić w dół do pełnych dziesiątek groszy[1][2].
3. Określić, czy kwota przeznaczona ma być dowolnej organizacji, czy na rzecz celu szczegółowego, na przykład wsparcia konkretnego działania, podopiecznego lub oddziału organizacji – istnieje możliwość wpisania celu szczegółowego[5].
4. Opcjonalnie zaznaczyć pole wyrażające zgodę na przekazanie przez urząd skarbowy danych osobowych podatnika na rzecz beneficjenta[5].

Po wypełnieniu odpowiednich pól podane środki zostają przekazane przez urząd skarbowy bezpośrednio na konto wybranej organizacji, która musi je wykorzystać w zgodzie z celami statutowymi lub wskazaniem podatnika, gdy określono „cel szczegółowy”[5].

Ograniczenia i szczególne przypadki

Nie każdy podatnik ma możliwość przekazania 1,5% podatku. Wyłączone są z niej następujące grupy:

• Osoby prawne, w tym spółki kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe i inne podmioty niebędące osobami fizycznymi[3]
• Podatnicy, których rozliczenia rocznego dokonuje pracodawca bezpośrednio (bez samodzielnego rozliczenia PIT przez podatnika)[4]

Co ważne, przekazanie 1,5% podatku jest możliwe tylko z podatku należnego za dany rok. Podatnik może zdecydować, czy przekazuje całość lub jedynie część przysługującej kwoty. Kwota przekazana nie może jednak przekroczyć 1,5% wyliczonego podatku należnego po zaokrągleniu w dół do pełnych dziesiątek groszy[1][5].

Znaczenie mechanizmu 1,5% podatku dla organizacji i społeczeństwa

Mechanizm ten stanowi kluczową formę wsparcia dla organizacji pożytku publicznego, odpowiadającą za olbrzymią część środków finansowych organizacji działających non-profit w Polsce[1][3]. Droga przekazania jest prosta i nie wymaga osobnych przelewów – wystarczy jedno pole w zeznaniu podatkowym. Obciążenie podatnika nie jest większe, ponieważ kwota 1,5% pochodzi z należnego podatku dochodowego i nie zwiększa obciążenia podatników[1].

Podsumowanie – najważniejsze fakty

Podsumowując, 1,5% podatku może przekazać każda osoba fizyczna rozliczająca się samodzielnie z urzędem skarbowym, bez względu na zastosowaną metodę opodatkowania, z wyłączeniem osób prawnych i podatników rozliczanych przez płatnika (pracodawcę)[2][3][4]. Środki trafiają wyłącznie do organizacji posiadających aktualny status OPP, a podatnik sam wskazuje beneficjenta poprzez podanie numeru KRS w deklaracji podatkowej[1][2].

Od 2023 roku podatnicy mogą wykorzystywać zwiększone odpisy, co skutkuje większym wsparciem dla sektora pozarządowego[1][3]. Mechanizm gwarantuje, że wsparcie nie obciąża podatnika dodatkowymi kosztami, a przekazane środki poprawiają realne warunki działania wielu organizacji społecznych w Polsce.

Źródła:

• [1] https://fsmm.pl/czym-jest-1-i-15-podatku/
• [2] https://poznanautyzm.pl/1-procent-co-jak-i-gdzie/1-procent-informacje/
• [3] https://poradnik.ngo.pl/1-podatku-dla-opp
• [4] https://www.gov.pl/web/rodzina/1-w-pytaniach-i-odpowiedziach
• [5] https://www.pit.pl/1procent/