Co się dzieje z uchodźcami na granicy z Białorusią?

Co się dzieje z uchodźcami na granicy z Białorusią?

Kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej pozostaje jednym z najważniejszych wyzwań dla bezpieczeństwa państwa oraz europejskiego systemu ochrony uchodźców. Obecna sytuacja jest konsekwencją działań politycznych ze strony Białorusi i rosnącej liczby prób przekroczenia granicy. Dynamiczne zmiany w przepisach oraz działania służb granicznych kształtują codzienność uchodźców próbujących przedostać się do Polski i strefy Schengen.

Sytuacja na granicy i przyczyny kryzysu

Instrumentalizacja migracji przez reżim Łukaszenki to strategiczna odpowiedź Białorusi na sytuację polityczną w Europie i działania Unii Europejskiej. Władze Białorusi są oskarżane o aktywne organizowanie i promowanie wjazdu migrantów oraz uchodźców na teren UE, wykorzystując ich sytuację do własnych celów politycznych [1]. Celem większości migrantów jest złożenie wniosku o ochronę międzynarodową w Polsce. Jednak od 27 marca 2025 roku obowiązują znaczące ograniczenia tego prawa na granicy, co jest efektem nowych regulacji [2].

Zamknięcie przejść granicznych jest bezpośrednio związane z rosyjsko-białoruskimi manewrami wojskowymi „Zapad 2025” oraz działaniami mającymi na celu wzmocnienie bezpieczeństwa narodowego [5]. Ograniczenia prawne i zmiana organizacji ruchu granicznego wpływają zarówno na sytuację migrantów, jak i codzienne funkcjonowanie miejscowości przygranicznych.

Procesy migracyjne i działania służb granicznych

Liczba prób nielegalnego przekroczenia granicy utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie. Od początku 2025 roku odnotowano już ponad 10,4 tysiąca prób naruszenia polsko-białoruskiej granicy, a jedynie w ciągu ostatniej doby było ich ponad 120 [3][4]. W roku poprzednim liczba tego typu incydentów osiągnęła 29 707, co jest najwyższym wynikiem od dziesięciu lat [1]. Szczególnie dużo prób przekroczenia granicy ma miejsce podczas cieplejszych miesięcy, co wiąże się z większym napływem migrantów [1].

Straż Graniczna reaguje na te zdarzenia poprzez zatrzymania oraz rozpraszanie grup migrantów. Nierzadko grupy migrantów próbują wywrzeć presję na służby, stosując różne formy przemocy, w tym rzucanie kamieniami w polskie patrole [3]. Działania te mają na celu utrzymanie porządku i zapewnienie bezpieczeństwa terytorium kraju [6].

Prawa człowieka i ograniczenia w ochronie międzynarodowej

Podstawowym celem migrantów pozostaje uzyskanie ochrony międzynarodowej i legalnego pobytu w Polsce. Jednak od marca 2025 r. możliwość złożenia wniosku o ochronę na granicy została znacząco ograniczona [2]. W praktyce liczba nowych wniosków spadła, gdyż procedura jest możliwa jedynie w szczególnych przypadkach. W pierwszej połowie 2025 roku odnotowano 8,5 tysiąca takich zgłoszeń, z których większość pochodziła od obywateli Ukrainy i Białorusi [2].

Migranci i uchodźcy powołują się na podstawowe prawa człowieka, jednak działania państwa i służb granicznych wynikają przede wszystkim z konieczności zachowania bezpieczeństwa narodowego oraz przeciwdziałania destabilizacji [6]. Dynamika polityczna i brak stabilnych reguł powodują niepewność i trudne warunki egzystencji dla osób próbujących przedostać się przez granicę [1][6].

Statystyki i kierunki rozwoju zjawiska

Rosnąca presja migracyjna sprawia, że sytuacja na granicy polsko-białoruskiej ma charakter dynamiczny. Wprowadzone ograniczenia oraz działania służb granicznych skutecznie zmniejszają liczbę nowych wniosków o ochronę międzynarodową w regionie przygranicznym [2]. Pomimo to liczba prób naruszenia granicy nadal wzrasta, a systemy migracyjne i bezpieczeństwa pozostają pod ciągłym obciążeniem [3][4].

Procesy te są silnie uzależnione od zmian politycznych, międzynarodowych inicjatyw oraz sytuacji wewnętrznej na Białorusi. Polska i Białoruś prowadzą działania mające na celu zabezpieczenie własnych interesów, co bezpośrednio wpływa na wyzwania stojące przed migrantami i uchodźcami próbującymi przekroczyć granicę [1][6].

Podsumowanie

Obecna sytuacja uchodźców na granicy z Białorusią jest skutkiem skomplikowanych napięć politycznych i prawnych. Rosnąca liczba prób przekroczenia granicy, działania służb oraz zamknięcie przejść i ograniczenia prawne kształtują trudną sytuację migracyjną. Migranci pozostają narzędziem w polityce reżimu białoruskiego, a polskie służby graniczne stoją na straży bezpieczeństwa państwa oraz Unii Europejskiej.

Źródła:

• [1] https://pl.euronews.com/europa/2025/01/23/na-granicy-polsko-bialoruskiej-bezpieczenstwo-i-migracja-lacza-sie-w-jedno
• [2] https://www.gov.pl/web/udsc/postepowania-dotyczace-ochrony-miedzynarodowej-w-i-polowie-br
• [3] https://wydarzenia.interia.pl/podlaskie/news-pokazali-nagranie-z-granicy-tak-migranci-probuja-dostac-sie,nId,22174071
• [4] https://www.youtube.com/watch?v=cv7Xnpc9vsA
• [5] https://www.gov.pl/web/uw-podlaski/zmiany-na-polsko-bialoruskiej-granicy-zamkniecie-przejsc-granicznych-i-przestrzeni-powietrznej
• [6] http://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-rpd-granica-ochrona-miedzynarodowa-ograniczenie-premier-mswia-odpowiedz
• [7] https://www.podlaski.strazgraniczna.pl/pod/aktualnosci/