Darowizna często budzi pytania dotyczące skutków podatkowych oraz jej wpływu na rozliczenia. Czy darowizna traktowana jest jako dochód? Jak wyglądają zasady opodatkowania i limity odliczeń? Odpowiedzi na te istotne zagadnienia prezentujemy poniżej na podstawie aktualnych przepisów i wiarygodnych źródeł.
Darowizna – czym jest w świetle prawa podatkowego?
Darowizna oznacza nieodpłatne przekazanie wartości majątkowej (pieniędzy, rzeczy czy usług), które należą do darczyńcy i są przekazywane obdarowanemu bez oczekiwania jakiejkolwiek korzyści zwrotnej. Nie jest to transakcja handlowa – kluczowym elementem pozostaje brak świadczenia w zamian ze strony obdarowanego [1].
Z perspektywy podatkowej rozróżnia się darowizny otrzymywane przez osoby fizyczne oraz osoby prawne. W obu przypadkach ich rozliczenia regulują odrębne przepisy określające skutki podatkowe tego typu przekazania [1][2].
Czy darowizna to dochód? Kluczowe różnice
Darowizna nie stanowi dochodu osoby fizycznej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Otrzymanie darowizny nie wymaga więc uwzględnienia jej w PIT jako przychodu do opodatkowania. Od tej zasady istnieje jednak istotny wyjątek – darowizna podlega odrębnemu podatkowi od spadków i darowizn (POD), a nie podatkowi dochodowemu. Oznacza to, że osoba prywatna musi ustalić swoje obowiązki wobec urzędu skarbowego na podstawie przepisów o podatku od darowizn [4][6][9].
Natomiast osoby prawne (np. fundacje, stowarzyszenia, spółki prawa handlowego) traktują darowiznę jako przychód w rozliczeniu podatkowym. Chociaż darowizna nie jest wprost wymieniona w katalogu przychodów, zalicza się ją do kategorii „innych nieodpłatnych świadczeń” i należy wykazać jej wartość w deklaracji CIT [2].
Podatek od spadków i darowizn – kogo dotyczy?
Podatek od spadków i darowizn dotyczy osób fizycznych. Przepisy przewidują zróżnicowanie stawek tego podatku w zależności od grupy podatkowej oraz kwotę wolną od podatku. Najbliższa rodzina (tzw. grupa 0) korzysta z wyższego limitu zwolnienia z podatku – do 36 120 zł na 5 lat [6].
Istotne jest, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia darowizny, a w przypadku darowizny nieruchomości – z dniem podpisania aktu notarialnego. W przypadku braku zgłoszenia przez obdarowanego, urząd skarbowy może sam stwierdzić fakt nabycia darowizny i określić zobowiązanie podatkowe [3][4][6].
Przekroczenie kwoty wolnej lub niezgłoszenie darowizny (najczęściej na specjalnym formularzu SD-Z2) skutkuje koniecznością zapłaty podatku według stawek określonych dla danej grupy podatkowej [6][9].
Darowizna w PIT i CIT – odliczenia oraz limity
Podatnicy mogą obniżać podstawę opodatkowania o przekazane darowizny, jeśli zostały one przeznaczone na określone cele społeczne, np. działalność pożytku publicznego czy kult religijny. Warunkiem jest spełnienie limitów oraz odpowiednia dokumentacja darowizny [1][5][7][8].
Limit odliczenia w PIT dla osób fizycznych to 6% uzyskanych przychodów w danym roku podatkowym [5]. W celu skorzystania z ulgi należy wypełnić załącznik PIT/O w deklaracji rocznej oraz podać dane beneficjenta i wartość przekazanej darowizny [8].
Limit odliczenia w CIT dla osób prawnych wynosi do 10% uzyskanego dochodu. Przekroczenie tej kwoty sprawia, że nadwyżka nie podlega odliczeniu [1].
Obowiązki podatkowe przy darowiźnie nieruchomości
Przekazanie nieruchomości w drodze darowizny podlega szczególnym rygorom formalnym i podatkowym. Konieczne jest zawarcie aktu notarialnego oraz zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego [3]. Wartość nabytej nieruchomości ustala się według cen rynkowych, biorąc pod uwagę jej stan na dzień przekazania [2].
W przypadku braku zgłoszenia do urzędu skarbowego, podatek od darowizny zostanie naliczony wraz z odsetkami od momentu stwierdzenia przez organ podatkowy. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą podpisania aktu notarialnego [3][4].
Darowizna a VAT
Przekazanie towarów w formie darowizny na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego w zakresie podatku VAT. Obdarowani jednak nie mają prawa do odliczenia VAT od takich przekazanych towarów [4].
Podsumowanie: wpływ darowizny na rozliczenia
Darowizna dla osoby fizycznej nie jest przychodem podatkowym, lecz może wymagać rozliczenia podatku od spadków i darowizn, przede wszystkim w zależności od kwoty, grupy podatkowej i terminowości zgłoszenia. Dla osoby prawnej stanowi przychód podlegający wykazaniu i rozliczeniu w CIT. Przekazane darowizny mogą być odliczane od dochodu wyłącznie w wartości ograniczonej ustawowymi limitami oraz przy spełnieniu warunków związanych z celem darowizny oraz dokumentacją. Nieruchomości przekazywane darowizną podlegają szczególnym procedurom notarialnym i podatkowym.
Źródła:
- https://poradnik.ngo.pl/darowizny
- https://www.pit.pl/darowizna/skutki-podatkowe-otrzymania-darowizny-dla-osoby-prawnej-i-jdg-1005710
- https://www.podatki.gov.pl/pcc-sd/rozliczenie-podatku-sd-od-darowizny/
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Podatek_od_spadk%C3%B3w_i_darowizn
- https://www.fundacjaavalon.pl/abc/jaka-jest-roznica-miedzy-darowizna-a-15-podatku/
- https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-darowizna-od-rodzicow-czy-jest-zwolniona-z-podatku
- https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-czy-darowizna-jest-opodatkowana-podatkiem-dochodowym
- http://www.vademecumpodatnika.pl/artykul_narzedziowa,982,0,16137,darowizny-okreslone-w-ustawie-o-pit.html
- https://ijols.com/article/150430/pl
NaDobraSprawe.pl to portal, który łączy ludzi gotowych nieść pomoc z tymi, którzy jej potrzebują. Piszemy o darczyńcach, wolontariuszach, działaniach społecznych i dobrych inicjatywach, które naprawdę zmieniają świat. Dobroczynność blisko Ciebie – nie jako hasło, lecz codzienna inspiracja.