Czy darowiznę trzeba zgłaszać w pit i kiedy jest to konieczne?

Otrzymanie darowizny rodzi pytania o obowiązki podatkowe, ale odpowiedź nie jest jednoznaczna. Zgłoszenie darowizny w PIT nie zawsze jest konieczne – zależy to od wartości otrzymanej darowizny, stopnia pokrewieństwa z darczyńcą oraz zastosowania odpowiednich zwolnień podatkowych [1][3]. W większości przypadków darowizny objęte są zwolnieniami podatkowymi, jednak przy przekroczeniu określonych progów lub braku spełnienia warunków zwolnienia, zgłoszenie do urzędu skarbowego staje się obowiązkowe.

Kiedy darowizna wymaga zgłoszenia do urzędu skarbowego

Obowiązek zgłoszenia darowizny powstaje w dwóch głównych sytuacjach. Po pierwsze, gdy wartość otrzymanych darowizn przekracza limity zwolnienia podatkowego przewidziane dla danej grupy podatkowej. Po drugie, gdy chcemy skorzystać ze zwolnienia podatkowego dla darowizn od najbliższej rodziny – w tym przypadku zgłoszenie jest warunkiem uzyskania zwolnienia [1][3].

Do zgłoszenia darowizny służy formularz SD-Z2, który należy złożyć do właściwego urzędu skarbowego w ciągu 1 miesiąca od dnia przekroczenia limitu zwolnienia lub od dnia otrzymania darowizny wymagającej zgłoszenia [1][3]. Niezłożenie zgłoszenia w terminie może skutkować utratą prawa do zwolnienia podatkowego oraz obowiązkiem zapłaty podatku od całej wartości darowizny.

Ważne jest również sumowanie wartości darowizn otrzymanych od tego samego darczyńcy. Darowizny sumują się w okresie 5 lat, co oznacza, że w 2025 roku uwzględniamy wszystkie darowizny otrzymane od danej osoby w latach 2020-2025 [2]. To suma wszystkich darowizn od jednego darczyńcy decyduje o przekroczeniu limitu zwolnienia.

Limity zwolnienia od podatku od darowizny w 2025 roku

System podatkowy przewiduje różne limity zwolnienia od podatku od darowizny w zależności od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym. Osoby zostały podzielone na grupy podatkowe, z których najważniejsze to grupa I (najbliższa rodzina) oraz grupa III (osoby obce) [1][2][3].

Dla I grupy podatkowej, obejmującej najbliższą rodzinę (rodzice, dzieci, małżonek, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo), obowiązują specjalne zasady. W przypadku darowizn pieniężnych przekraczających 9 637 zł w ciągu 5 lat, konieczne jest zgłoszenie do urzędu skarbowego, nawet jeśli darowizna kwalifikuje się do zwolnienia [1][2]. Dodatkowym warunkiem zwolnienia jest przekazanie pieniędzy na konto bankowe lub przekazem pocztowym.

III grupa podatkowa obejmuje osoby spoza najbliższej rodziny, w tym znajomych, dalszą rodzinę oraz osoby zupełnie obce. Dla tej grupy limit zwolnienia w 2025 roku wynosi 5 733 zł w okresie 5 lat [3]. Przekroczenie tego limitu oznacza obowiązek zgłoszenia darowizny i zapłaty podatku od nadwyżki.

Darowizny od najbliższej rodziny – szczególne zasady

Darowizny otrzymane od najbliższej rodziny podlegają korzystniejszym zasadom podatkowym, ale jednocześnie wiążą się z dodatkowymi obowiązkami formalnymi. Kluczowym elementem jest obowiązkowe zgłoszenie darowizny pieniężnej, jeśli jej wartość przekracza 9 637 zł, nawet gdy kwalifikuje się ona do zwolnienia podatkowego [1][2].

Warunkiem skorzystania ze zwolnienia podatkowego dla darowizn pieniężnych od najbliższej rodziny jest przekazanie środków na konto bankowe lub przekazem pocztowym. Oznacza to, że darowizny w gotówce przekazane „z ręki do ręki” nie mogą skorzystać ze zwolnienia, nawet jeśli pochodzą od najbliższych krewnych [1][2].

Należy pamiętać, że zgłoszenie darowizny nie oznacza konieczności płacenia podatku. W przypadku najbliższej rodziny zgłoszenie służy głównie celom dokumentacyjnym i jest warunkiem skorzystania ze zwolnienia. Urząd skarbowy otrzymuje informację o przeprowadzonej transakcji, ale przy spełnieniu wszystkich warunków darowizna pozostaje wolna od podatku.

Jak prawidłowo zgłosić darowiznę – procedura krok po kroku

Proces zgłaszania darowizny wymaga systematycznego podejścia i przestrzegania określonej procedury. Pierwszym krokiem jest ustalenie przynależności darczyńcy i obdarowanego do odpowiedniej grupy podatkowej, co determinuje wysokość limitu zwolnienia oraz stawki podatkowe w przypadku jego przekroczenia [1][3].

Następnie konieczne jest zsumowanie wartości wszystkich darowizn otrzymanych od tego samego darczyńcy w okresie ostatnich 5 lat. Ta suma decyduje o ewentualnym przekroczeniu limitu zwolnienia i konieczności zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego [2]. Ważne jest prowadzenie dokładnej dokumentacji wszystkich otrzymanych darowizn, aby móc precyzyjnie określić ich łączną wartość.

Gdy suma darowizn przekracza limit zwolnienia dla danej grupy podatkowej, należy wypełnić formularz SD-Z2 i złożyć go w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania obdarowanego. Termin złożenia wynosi 1 miesiąc od dnia przekroczenia limitu zwolnienia [1][3].

W przypadku darowizn pieniężnych od najbliższej rodziny, przekraczających 9 637 zł, formularz należy złożyć niezależnie od tego, czy darowizna kwalifikuje się do zwolnienia. Brak zgłoszenia może skutkować utratą prawa do zwolnienia i koniecznością zapłaty podatku od całej wartości darowizny, a nie tylko od nadwyżki ponad limit [1].

Konsekwencje braku zgłoszenia darowizny

Niezgłoszenie darowizny w przewidzianych przypadkach niesie za sobą poważne konsekwencje finansowe i prawne. Podstawową konsekwencją jest utrata prawa do zwolnienia podatkowego, co oznacza konieczność zapłaty podatku od całej wartości darowizny, a nie tylko od kwoty przekraczającej limit zwolnienia [1][3].

Dodatkowym obciążeniem mogą być odsetki za zwłokę oraz ewentualne kary nakładane przez urząd skarbowy za nieprzestrzeganie obowiązków podatkowych. Wysokość odsetek jest ustalana zgodnie z obowiązującymi przepisami i naliczana od dnia, w którym podatek powinien zostać zapłacony.

Urząd skarbowy ma prawo do kontroli i weryfikacji otrzymanych darowizn, szczególnie w przypadku podejrzeń o uchylanie się od obowiązków podatkowych. Wykrycie niezgłoszonej darowizny może prowadzić do wszczęcia postępowania podatkowego i nałożenia dodatkowych sankcji finansowych.

Dlatego też, nawet w przypadku wątpliwości co do konieczności zgłoszenia darowizny, zaleca się skonsultowanie sprawy z doradcą podatkowym lub złożenie zgłoszenia „na wszelki wypadek”. Koszty ewentualnej konsultacji są zazwyczaj nieporównywalnie niższe od potencjalnych konsekwencji braku zgłoszenia obowiązkowej darowizny.

Różnice w opodatkowaniu darowizn w zależności od grupy podatkowej

System podatkowy wprowadza znaczące różnice w traktowaniu darowizn w zależności od stopnia pokrewieństwa między stronami transakcji. Te różnice dotyczą zarówno wysokości limitów zwolnienia, jak i stawek podatkowych oraz procedur zgłoszeniowych [1][2][3].

Najbardziej korzystne traktowanie otrzymują darowizny w ramach I grupy podatkowej, obejmującej najbliższą rodzinę. Charakteryzuje się ona wyższymi limitami zwolnienia oraz możliwością uzyskania całkowitego zwolnienia od podatku przy spełnieniu określonych warunków formalnych, takich jak zgłoszenie darowizny i przekazanie pieniędzy przez bank [1][2].

III grupa podatkowa obejmuje osoby spoza najbliższej rodziny i charakteryzuje się znacznie surowszymi zasadami. Limit zwolnienia wynosi jedynie 5 733 zł w ciągu 5 lat, a stawki podatkowe są wyższe niż dla grupy I [3]. Oznacza to, że darowizny od znajomych, przyjaciół czy dalszej rodziny szybciej generują obowiązek podatkowy.

Istotna jest również II grupa podatkowa, obejmująca szerszy krąg rodziny niż grupa I, ale węższy niż grupa III. Choć w dostarczonych źródłach nie podano szczegółowych limitów dla tej grupy, stanowi ona rozwiązanie pośrednie między najkorzystniejszą grupą I a najbardziej restrykcyjną grupą III.

Te różnice w traktowaniu podatkowym odzwierciedlają założenie ustawodawcy, że transfery majątkowe w ramach najbliższej rodziny są naturalnym elementem życia społecznego i gospodarczego, dlatego zasługują na korzystniejsze traktowanie podatkowe niż darowizny między osobami obcymi.

Praktyczne aspekty dokumentowania darowizn

Prawidłowe dokumentowanie darowizn ma kluczowe znaczenie dla uniknięcia problemów z urzędem skarbowym i skorzystania z dostępnych zwolnień podatkowych. Podstawowym dokumentem jest umowa darowizny, która powinna zawierać precyzyjny opis przedmiotu darowizny, jego wartość oraz dane stron [1][2].

W przypadku darowizn pieniężnych od najbliższej rodziny szczególnie ważne jest zachowanie dowodów przelewu bankowego lub przekazu pocztowego. Te dokumenty stanowią nie tylko dowód otrzymania darowizny, ale są również warunkiem skorzystania ze zwolnienia podatkowego [1][2]. Darowizny przekazane w gotówce, nawet od najbliższych krewnych, nie mogą skorzystać ze zwolnienia.

Zaleca się prowadzenie rejestru otrzymanych darowizn, zawierającego daty, wartości, dane darczyńców oraz informacje o złożonych zgłoszeniach. Taki rejestr ułatwia obliczanie sum darowizn w okresie 5-letnim i terminowe wywiązywanie się z obowiązków podatkowych [2].

Istotne jest również zachowanie dokumentów wyceny w przypadku darowizn rzeczowych lub praw majątkowych. Wartość takich darowizn powinna być ustalona na podstawie wyceny rzeczoznawcy lub innych obiektywnych metod, co może mieć znaczenie dla ustalenia podstawy opodatkowania.

Dokumentacja powinna być przechowywana przez okres przedawnienia zobowiązań podatkowych, który wynosi 5 lat. Brak odpowiedniej dokumentacji może utrudnić wykazanie prawa do zwolnienia lub prawidłowej wartości darowizny w przypadku kontroli skarbowej.

Źródła:

1. https://ksiegowosc.infor.pl/podatki/podatki-osobiste/spadki-darowizny/6466478,podatek-od-darowizny-w-2025-roku-kiedy-jest-zwolnienie-pieniadze-od-rodzicow-malzonka-i-najblizszej-rodziny-przepisy-zgloszenie-do-urzedu-skarbowego-przelew-gotowka.html
2. https://www.prawo.pl/podatki/limity-spadkow-i-darowizn-wolnych-od-podatku,521989.html
3. https://www.podatnik.info/publikacje/podatek-od-darowizny-od-osoby-obcej-limity-2025,651620